Pek van Andel - Serendipiteit, de paradox van de ongezochte vondst

Pek van Andel - Serendipiteit, de paradox van de ongezochte vondst

Dit evenement is al geweest

In deze lezing staat het fenomeen van zogenaamd  toevallige ontdekkingen, uitvindingen en creaties in wetenschap, techniek en kunst centraal. Serendipiteit is een ongezochte vondst, of het talent een ongezochte vondst te doen. Het woord serendipity werd in 1754 gemunt door de Britse auteur Horace Walpole, een 'geniale dilettant'.

Zo'n aanvankelijk ongezochte vondst begint per definitie met een verrassende waarneming (een raadsel, iets uitzonderlijks, of een nieuwigheid), die daarna juist wordt geduid. Systematisch onderzoek en serendipiteit sluiten elkaar niet uit, maar vullen elkaar aan, en versterken elkaar zelfs.

Volgens Van Andel is het talent voor serendipiteit te doceren én te leren.
Je kunt niet naar het onbekende zoeken, omdat je dan niet weet wat je zoeken moet. Dat wisten de Sofisten al. Daarom moet je het onverwachte verwachten, zoals Heraclitus ook al opmerkte.

Maar je kunt dit onverwachte alleen vinden, als je weet wat je verwacht.

Daarom helpt het als je erudiet (e-rudiet =ont-ruwd) bent, door kennis, ervaring, intuïtie, inzicht, fantasie en visie. Je kunt serendipiteit niet programmeren (dan zou het immers geen serendipiteit zijn). Dus áls je een verrassende waarneming doet, moet je wel alle tijd en vrijheid hebben en nemen om die juist te duiden.

Over de spreker: Pek van Andel is een medische maverick (volgt zijn eigen pad). Hij vogelde een kunsthoornvlies uit, waar hij de Wubbo Ockels prijs voor kreeg. Met zijn iconoclastische MRI-scans van de humane coïtus verdiende hij de Ig Nobelprijs. Voor de Leidse 'balpenmoord' deed hij schietproeven, waarvan de verrassende resultaten de veroordeelde uit de gevangenis bevrijd hebben. Verder is hij de eerste 'totaaldonor' van Nederland en Europa: zijn organen en weefsels zijn te zijner tijd voor Eurotransplant en zijn stoffelijk overschot gaat daarna pas naar de snijzaal van het UMCG.

Over serendipiteit publiceerde hij in het gezaghebbende British Journal for the Philosophy of Science (voor een gratis versie google op: "Pek van Andel BJPS pdf") en schreef hij verschillende boeken, in het Frans, met Danièle Bourcier, en in het Nederlands (Serendipiteit, de ongezochte vondst, met Wim Brands (†), bij Nieuw Amsterdam, is nog voorradig, dankzij een derde, printed on demand, druk).